Getting better

Muzikaal gezien gaat het singer-songwriter Yorick voor de wind. Maar privé krijgt hij het flink voor de kiezen als zijn moeder in 2018 als gevolg van cystenieren overlijdt en hij diezelfde nieraandoening blijkt te hebben. 

Het hier en nu van een ongekroonde popprofessor 

Volgens zijn platenmaatschappij is Yorick een ongekroonde popprofessor als het gaat om muziekfeitjes uit de swinging sixties. Dat gaan we natuurlijk wel even checken:  

1. In welke Britse stad ligt de straat Penny Lane? 
2. Wie zong het titelnummer van de James Bond-film Thunderball uit de jaren 60?
3. Welke Daydream Believer-band trad aanvankelijk als een fictieve band op in een sitcom? 

Zoals verwacht heeft Yorick alle antwoorden goed, al moet hij wel wat langer nadenken over het antwoord op vraag 2. Muziek is een belangrijke uitlaatklep voor hem, helemaal wanneer zijn moeder op 59-jarige leeftijd overlijdt. ’Ze was mijn grootste fan en draaide mijn muziek vaker dan ikzelf.

Ik had in de periode voordat ze stierf net een nieuw album klaar, met de titel The Jester (in het Nederlands vertaald: ‘De nar’, red.). Ik had een cd’tje gebrand, in een discman gedaan en naar het ziekenhuis gebracht, zodat ze ernaar kon luisteren. De hoes waarop ik als nar ben afgebeeld, heb ik haar ook nog laten zien. Typisch zo’n emotioneel moment, waarbij ik mij realiseerde dat ik nooit meer nieuwe dingen aan haar zou kunnen laten horen.  

Bij nieuwe speciale gebeurtenissen sta ik er nu steeds bij stil dat ik die helaas niet meer met mijn moeder kan delen. Tegelijk is dat mooi, zo wordt een overleden dierbare niet vergeten. Mijn moeder is daarmee niet echt weg.’ 

Een vlucht in de muziek 

‘Na het verlies van mijn moeder volgde een gekke periode. Iedereen hield zichzelf op de been door van alles te doen. Als ik er nu op terugkijk, was het misschien ook wel een vlucht. Zo ging ik een dag na haar overlijden met de band naar het festival Oerol op Terschelling om daar op te treden. Mijn moeder was ervan op de hoogte dit zo was gepland en moedigde het zelfs aan.

En een paar weken na de uitvaart zat ik alweer in Amerika voor een optreden. Het deed me goed om zo in de weer te zijn met dat wat ik leuk vind. 

Het zit in de familie 

Dat Yoricks moeder cystenieren had, werd per toeval in 1992 ontdekt. Yorick: ‘Ik was 6 jaar oud toen haar broer tragisch verongelukte.’, Bij zijn autopsie werd een erfelijke vorm van cystenieren ontdekt. Daarop lieten alle directe familieleden onderzoeken of zij deze aandoening ook hebben. Het was raak bij mijn oma en moeder.

Met terugwerkende kracht besef je dan dat de vader van mijn oma ook niet erg oud is geworden; hij had klachten in de nierstreek. Mijn oma moest dialyseren tot ze een nieuwe nier kreeg. Tot haar dood heeft ze daar gelukkig veel profijt van gehad.’

Dialyses in de camper  

’Bij mijn moeder liep het anders. Dialyseren was haar grote schrikbeeld, omdat ze zich het liefst vrij door de dag bewoog. Ze wilde totaal niet gebonden zijn. Tot dialyseren kwam het eerst niet omdat mijn vader haar een nier schonk en zo een transplantatie voor mijn moeder mogelijk maakte.

Hoewel onderzoek uitwees dat er een goede medische match was, wilde het vanaf het begin maar niet lukken met deze nieuwe nier. Uiteindelijk werd die zelfs verwijderd. En dus bleef er geen andere mogelijkheid over dan met dialyseren te beginnen.

Dat viel mijn moeder zwaar, terwijl ze toch optimistisch probeerde te blijven. Zo kochten mijn ouders een camper en werden er zakken vloeistof bezorgd: mijn moeder kon dan tijdens vakanties in de camper dialyseren. Dat ging jaren goed. Maar ondertussen pleeg je met dialyseren toch roofbouw op je lichaam.’

Tweede transplantatie  

‘De laatste jaren werd mijn moeder almaar zwakker. Ze vermagerde, zag er grauwer uit en haar eigen nieren zaten inmiddels ook in de weg vanwege de cysten die daarin groeiden.

Toen kwam er ineens dat telefoontje dat er een nier van een overleden donor beschikbaar was. Eerst reageerde ik daar gespannen en angstig op, omdat het raakte aan traumatische herinneringen. De vorige donatie met complicaties lag nog vers in het geheugen. Tegelijk ontstond een gevoel van hoop, een nieuwe transplantatie was de enige reddingsboei die we nog hadden.’ 

Mooie laatste dag 

De tweede niertransplantatie vindt plaats in januari 2018. Alles lijkt goed te gaan. De nier slaat aan en het zelfvertrouwen van Yoricks moeder neemt toe. In maart zijn er plotseling complicaties. Ze voelt zich niet lekker en wordt weer opgenomen. Dan blijkt opnieuw dat de nier moet worden verwijderd. ’Die klap is mijn moeder zowel fysiek als mentaal niet meer te boven gekomen’, zegt Yorick. ‘Ze heeft nog maanden in het ziekenhuis gelegen en kreeg sondevoeding om aan te sterken, uiteindelijk kon ze niet meer. Ze sprak dit ook uit en zei: ik wil niets liever dan verder leven, maar ik zie geen mogelijkheden meer.  

De artsen startten met palliatieve sedatie: met medicijnen werd haar lijden verlicht om haar rust te geven. Door die pijnverzachting veerde ze helemaal op. Ze was helemaal zichzelf. De laatste dag was zo mooi en fijn. Ik zag het als een laatste wederopstanding. We hebben het zo gezellig gehad. Mijn vader bleef die nacht bij haar. Ze hebben gepraat en naar de sterren gekeken. In de loop van de dag overleed mijn moeder in haar slaap.’ 

Geen verre toekomstmuziek 

Yorick en zijn zus blijken ook cystenieren te hebben: ‘Toen ze ons kregen, wisten mijn ouders nog niet dat deze nieraandoening bij ons in de familie zit. Ik weet sinds eind 2016 dat ik deze aandoening heb. Ook mijn zusje heeft het. Ik wist gelijk: dit vertel ik niet aan mam. Wat had ze daaraan? Ze zou zich alleen maar schuldig voelen en bedenken dat zij dit heeft doorgegeven. Daar wilde ik haar niet mee belasten. 

Mijn ziekte maakt dat ik echt in het hier en nu wil leven. Ik houd me niet bezig met plannen en dromen die in een verre toekomst liggen en die ik pas over bijvoorbeeld dertig jaar kan realiseren. Maar dat betekent nou ook weer niet direct dat ik er roekeloos op los leef.’ 

Zo gezond mogelijk doorgaan  

Ik heb door mijn optredens weliswaar een onregelmatig leven met de nodige stress en soms onvoldoende slaap, maar over het algemeen zorg ik goed voor mijzelf. Een half jaar geleden begon ik met hardlopen en ’s ochtends maak ik verse smoothies als ontbijt. Ik leef volgens de filosofie dat alles wat ik in mijn lichaam stop, goed moet zijn. Daar wil ik niet op bezuinigen. Ik gebruik geen zakjes voor sausjes. Terwijl artsen nog niet over eetbeperkingen zijn begonnen, zoals bij veel andere nierpatiënten, eet ik zo veel mogelijk vers. Gezond leven en eten is deels zeker ook ingegeven door mijn moeders nieraandoening.’ 

Objectieve psycholoog 

Naast steun van vrienden en familie heeft Yorick indringende gesprekken met een psycholoog: ’Vroeger zat daar een stigma op, maar ik vind het een zegen om over dit soort zaken te kunnen praten met een objectieve buitenstaander. Mijn zus is ook een fijne gesprekspartner. Zij heeft trouwens in november een donornier gekregen van een familievriend. Weer zo’n spannend traject, maar het ging goed en het voelt alsof we hiermee een trauma hebben overwonnen, zo van: oh gelukkig, het kan ook goed gaan.

De laatste maanden draai ik het nummer Getting better van The Beatles heel veel. Zo’n optimistisch nummer. Muziek kan pijn echt verzachten.’ 

Playing by ear 

Het nieuwste album van Yorick heet Playing by ear. Deze Engelse term slaat enerzijds letterlijk op ‘muziek maken op gehoor, improviseren.’ Anderzijds figuurlijk op: ‘meebuigen met het leven zoals het komt en je plannen aanpassen.’

Op de cd-hoes van het album zie je een luchtfoto van een wit huisje met rood dak. Aanvankelijk werd dat gespaard door de lavastroom bij een recente vulkaanuitbarsting op het Canarische Eiland La Palma. Yorick: ‘Dat huisje, dat ben ik. Terwijl overal om me heen lava stroomt.’  

De songteksten van Playing by ear zijn autobiografisch: ze gaan vooral over gezondheid, ziekte en dood. Het nummer Part of me schreef Yorick op de dag dat zijn moeder zestig jaar zou zijn geworden. Haar dood confronteerde hem ook met zijn eigen sterfelijkheid.

Maybe Tomorrow schreef Yorick om zijn zus een hart onder de riem te steken toen zij in afwachting was van haar niertransplantatie. Hij bracht dit lied begin dit jaar ook ten gehore in het tv-programma Tijd voor Max, dat op 25 januari 2022 in het teken stond van nierziekte. Je kunt de uitzending alsnog bekijken via Omroep MAX.

Meer weten over Yorick en zijn muziek? En wil je weten waar hij binnenkort optreedt? Kijk op zijn site.

Antwoorden op de 3 gestelde vragen: 1.Liverpool, 2.Tom Jones, 3.The Monkees 

Leestips over omgaan met rouw 

Vandaag breng ik je weg

De vader van Wisselwerking-redacteur Suzanne van der Eerden moest dialyseren en overleed onverwacht. Ze schreef de bundel Vandaag breng ik je weg over de stortvloed van emoties, gedachten en gebeurtenissen na verlies. ‘Lezen hierover helpt je om dichterbij te komen. Bij je eigen verdriet of dat van een ander. Bestellen kan via www.demuzevansuze.nl. Prijs is: € 21,95. 

Ik zal je nooit meer

Wat als je niet aan rouwen toekomt, nadat een dierbare is overleden? De roman Ik zal je nooit meer van de Nederlandse auteur Tatjana Almuli gaat onder andere over uitgestelde rouw. Te koop bij boekhandels en via internetwinkels voor € 21,50. 

Helpen bij verlies en verdriet

Verlies hoeft niet altijd om een overleden persoon te gaan. Emeritus-hoogleraar verliesverwerking Manu Keirse schreef hierover het boek Helpen bij verlies en verdriet. Er is ook nog zoiets als levend verlies, ook wel chronische rouw. Bijvoorbeeld als blijkt dat je chronisch ziek bent. De emoties die daarbij horen zijn die van een rouwproces: denk aan verdriet, pijn, boosheid, schuldgevoelens, prikkelbaarheid en verminderde concentratie.

Chronische gezondheidsproblemen kunnen steeds weer golven van verdriet opwekken. Zorgen en onzekerheid over de toekomst blijven. Hoewel levend verlies geen einde kent, kun je er volgens Keirse wel mee leren leven. Zijn boek is bij boekhandels en via internet te koop, ook als E-book. De prijs verschilt per bindwijze en varieert van € 37,50 tot bijna € 12,-.

Van missen krijg je het koud 

Van missen krijg je het koud. In dit boek lees je wat rouw met je lijf kan doen. Te bestellen via www.brightelephant.nl. Prijs: € 17,99. 

Playlist Troost- en transplantatiemuziek 

Op deze playlist van de NVN hebben we het nummer Maybe Tomorrow van Yorick van Norden natuurlijk toegevoegd. De playlist is te bekijken en te beluisteren via Youtube: Troost- en transplantatiemuziek. 

Heb je aanvullingen?  

Heb je muziek die je vaak draait, omdat die je troost biedt? Aanvullingen op onze playlist zijn welkom. Stuur ze met een korte toelichting naar redactie@nvn.nl.