Vechten voor rechten

Dankzij een donornier beleefde ik een gezonde puberteit. Ik ging gewoon naar school, deed een beroepsopleiding en ging werken. Rond mijn 21ste begon mijn donornier te slijten. Ik ging een nieuw transplantatietraject in. En ik belandde in de Wajong, de uitkeringsregeling voor jonge gehandicapten. Handig dat dat er is, zou je denken: zo’n sociaal vangnet.

Ik doorstond de transplantatie en, met horten en stoten, de terugkeer in de maatschappij. Ik meldde me aan voor de studie Psychologie aan de universiteit, deed vrijwilligerswerk en werkte zo nu en dan als vakantiekracht of via een bijbaantje. Loonstrookjes leverde ik netjes in bij het UWV want mijn inkomsten werden verrekend met de Wajong-uitkering .

Onnodig veel loketten

Dat klinkt allemaal soepel, maar omgaan met de financiële instanties was niet fijn. Behalve met het UWV had ik te maken met een arbodienst, de gemeente, de Belastingdienst, en zo meer. Ik sjouwde mijn hele hebben en houwen langs onnodig veel loketten en werd langs de lat van teveel regels gelegd. Maar het moest. Anders kwam ik in de financiële problemen. (En dan heb ik het nog niet over het regelen van zorg, eenmaal thuis na de transplantatie. Zaken als hulp in de huishouding, medische hulpmiddelen en medicijnen).

Voor een schrijfwedstrijd schreef ik destijds een verhaal over alle wetten, keuringen en regels rond het sociale vangnet. De conclusie: 'Als je door je ziekte nog geen psychische problemen hebt, krijg je die van het vangnet wel!' En dat was niet gelogen: ik raakte er overspannen van.

Uiteindelijk kreeg ik een echte baan. Een droom, waarvoor ik lang en hard mijn best had gedaan. Een uitweg ook uit deze misère. En een deur die openging naar een volwaardig leven. Ik telde weer mee in de samenleving. Toch moest ik nog een paar jaar opboksen tegen bureaucratie, miscommunicatie en falende instanties.

Terugbetalen!

Ik meldde mijn hogere inkomsten bij het UWV en er werd mij verzekerd dat mijn Wajong-uitkering hierop zou worden aangepast. Pas veel later bleek dat de uitkeringsgelden die ik kreeg toch niet klopten. Dat betekende uiteindelijk: terugbetalen. Torenhoge terugvorderingen van het UWV.

Een hels dilemma: je wilt (weer) gaan werken na je arbeidsongeschiktheid, maar je wilt niet te maken krijgen met de bureaucratische uitdagingen die je, als je niet oplet, in financiële problemen brengen. En waardoor je zelfs ten onrechte het stempel 'fraudeur' kunt krijgen. De reactie van diverse hulplijnen is zorgwekkend: 'Dit overkomt meer mensen en hier is helaas weinig aan te doen.'

Studieschuld

Een voorbeeld. Door mijn ziekte bouwde ik een hoge studieschuld op. Natuurlijk wil ik die terugbetalen. Wel naar draagkracht. Mijn werkuren schommelden van 0 tot 16 of 28 uur: dus mijn inkomsten schommelden ook. Maar DUO legde een torenhoog maandbedrag op. Deze Dienst Uitvoering Onderwijs regelt de studiegerelateerde financiën voor de overheid.

DUO baseerde het maandbedrag op het inkomen dat UWV over mij had geregistreerd - maar niet klopte. We stuurden netjes mijn loonstrookjes in en verzochten vele malen om het bijstellen van mijn gegevens, maar het UWV wijzigde niets en bleef geld uitkeren. UWV checkt namelijk met een jaar vertraging of je daar nog recht op hebt.

DUO gebruikte die achterhaalde informatie om de hoogte van mijn maandelijkse aflossingen te bepalen. En het gat tussen mijn inkomen volgens de papieren tijger en de werkelijkheid werd groter. Tegen de tijd dat UWV wakker was geworden, kreeg ik vorderingen om mijn uitkeringsgelden terug te betalen. DUO eiste nog steeds het hoge maandbedrag. Ik betaalde maandelijks totaal 500 euro aan DUO en UWV. Maar kon dat niet opbrengen.

Volhardende vechtgenoot

Inmiddels is er licht aan het eind van de tunnel. Dankzij volhardendheid van mijn man (de pitbull die je broekspijp niet meer loslaat), de ferme inzet van het Steun en Adviespunt van de NVN (STAP) en dankzij mijn rechtsbijstandsverzekering ('Even Apeldoorn bellen'). We wonnen samen een rechtszaak tegen DUO. De rechter stelde me in het gelijk. En het maandbedrag is bijgesteld.

Uitzending van Radar

Los van die rechtszaak: ook UWV maakte fouten. En niet alleen bij mij, blijkt uit een uitzending van TROS: Fouten UWV brengen mensen in financiële problemen.

Door een rekenfout viel één van de vorderingen maar liefst 4.000 euro te hoog uit. Mijn volhardende man stimuleerde me om erachteraan te bellen. Ik vroeg het dossier op en een aardige UWV-medewerkster kwam erachter dat het bedrag niet klopte. Er volgde een herberekening. Mijn man heeft uiteindelijk een klacht ingediend bij het UWV. En we hebben gelijk gekregen.

De financiële stress lijkt nu eindelijk voorbij. Zonder mijn man zou ik blind zijn gaan afbetalen en was ik mogelijk in de schuldsanering terecht gekomen. Het geeft enorm veel voldoening dat we dit hebben kunnen voorkomen. En dat ik nu mijn eigen inkomen verdien zonder terug te hoeven vallen op een uitkering. Blij dat ik verlost ben van dat zogenaamde vangnet en de bijbehorende slapeloze nachten .

Tekst: Carine Besseling/foto: Studio Black and white, Utrecht