Oproep aan nieuw kabinet: Voorkom ongelijkheid in de zorg

Als zorg steeds vaker onbetaalbaar wordt...

Oproep aan het nieuwe kabinet

Wij waren blij te zien dat het thema bestaanszekerheid centraal heeft gestaan in bijna alle campagnes van de politieke partijen. Helaas is het zo dat met name chronisch zieken worden geconfronteerd met een stapeling in zorgkosten die steeds moeilijker op te brengen is. Zorg is daarmee niet langer vanzelfsprekend voor een groeiende groep patiënten. Dit werkt zorgongelijkheid in de hand. Ongewild kiezen patiënten er soms voor om zorg te mijden waardoor medische problemen juist erger kunnen worden. Dit is hét moment voor het komende kabinet om door te pakken. Natuurlijk denken we graag mee over concrete oplossingen.

Zorgongelijkheid: de harde feiten

In augustus 2023 stelde Dianda Veldman (directeur Patiëntenfederatie Nederland - PFN)  al: “hoe lager het inkomen, hoe vaker zorg gemeden wordt.” In een zorgpanel van de PFN gaf maar liefst 1 op de 5 mensen aan dat zij in 2022 zorg hebben gemeden of uitgesteld, omdat ze dit niet langer konden betalen. Wij zien dit ook terug bij de Nierpatiëntenvereniging Nederland.

Els (43) uit Vriezenveen: “Ik heb nu een WIA uitkering als gevolg van problemen met mijn nieren. Mijn inkomen valt net boven de 120% van het sociale minimum. Ik kom hierdoor niet in aanmerking voor de compensatieregelingen vanuit de gemeente. Wanneer ik de hoge zorgkosten van mijn inkomsten en toeslagen aftrek, blijft er heel weinig over. Dit jaar ga ik niet naar de tandarts, omdat ik dat  niet kan betalen.”

Amira (51) uit Utrecht: ”Door mijn nieraandoening kan ik niet zo goed meer bewegen en ben hiervoor doorverwezen naar de fysiotherapeut. Omdat ik geen aanvullende verzekering kan betalen, ontvang ik over de eerste behandelingen geen vergoeding. De ergste pijn onderdruk ik nu met pijnstillers. Bewegen is erg pijnlijk en dat is lastig gezien mijn werk in de thuiszorg. Ik kan deze zorg zelf niet betalen.”

Arend (25) uit Amsterdam: “Ik ben acuut nierpatiënt geworden en moet direct starten met dialyse. Ik werk als zzp’er in de bouw en heb geen arbeidsongeschiktheidsverzekering. Ik heb inkomstenverlies omdat ik nu niet kan werken. Ik kom niet in aanmerking voor bijstand voor zelfstandigen omdat ik bij mijn ouders woon. Ik moet leren omgaan met mijn nierziekte. De impact hiervan is groot op mijn leven. Gesprekken met mijn maatschappelijke werker zijn niet voldoende. Ik heb psychosociale zorg nodig. Helaas kan ik die niet betalen, omdat het maar beperkt vergoed wordt.”

(De namen in deze voorbeelden zijn gefingeerd: betrokken personen zijn bekend bij de NVN.)

Van kwaad tot erger

De portemonnee van patiënten is bepalend voor wat wel of niet kan. Wanneer dit leidt tot uitstel van zorg, kunnen de medische problemen juist verder opstapelen. Dit leidt weer tot extra kosten voor zowel de patiënt als samenleving. Bovendien zijn deze patiënten dikwijls tijdelijk niet inzetbaar op de arbeidsmarkt. Zo belanden wij in een vicieuze cirkel. Wanneer we niets doen, dringen nierziekten door tot de top 5 aan doodsoorzaken in Nederland.

Wat dan wel?

We hopen met het nieuwe kabinet in gesprek te gaan over de vele mogelijkheden om erger te voorkomen. Eenvoudige oplossingen zijn er niet, maar er zijn voldoende ideeën om verder te verkennen:

• Rondom preventie lijkt iedereen het erover eens dat er een wereld te winnen is, maar vroegopsporing van o.a. mogelijke nierziekten, staat nog in de kinderschoenen. Terwijl de resultaten van pilots veelbelovend zijn. Wij pleiten ervoor deze werkwijze uit te breiden en te verankeren binnen zorgprogramma’s. Dat voorkomt in veel gevallen oplopende kosten.
• Vergoed ook in de toekomst noodzakelijke voedingssupplementen aan patiënten met chronische aandoening zoals een nierziekte. Begin 2023 was er sprake van dat dit beleid versoberd zou worden. ZN gaf later alsnog aan tijdelijk een streep te zetten door deze maatregel.
• Verlaag het eigen risico met tenminste de helft. Het eerdere doel (o.a. bewustwording van zorgkosten) biedt bij met name chronisch patiënten geen enkel perspectief.

Het bovenstaande is een greep uit de mogelijkheden die we zien bij de Nierpatiënten Vereniging Nederland (NVN) en de Nierstichting. Maar er is nog zoveel meer te doen! We denken graag mee over het voorkomen van bijvoorbeeld zorgongelijkheid. We willen die stoel in de wachtkamer toch eenvoudigweg gevuld hebben wanneer dit nodig is?