9 tips voor betere communicatie met jouw behandelaar

Ons contact met artsen en andere zorgverleners is de laatste jaren behoorlijk veranderd. We weten meer (door de komst van internet) en zijn mondiger geworden. Tegelijk durven we niet altijd te zeggen dat we uitleg vol onbegrijpelijke vaktermen nauwelijks kunnen volgen.

Vaak zit er nog veel ruis op de lijn, ontstaan misverstanden, wordt te veel of te weinig gezegd en verloopt het contact te omfloerst of juist te direct. Wat kun je doen om de communicatie te verbeteren?

Tip 1: Schrijf op wat je wilt zeggen en vragen

Maak een lijstje met vragen, onderwerpen en eventuele klachten. Om niets te vergeten kun je tijdens het gesprek afstrepen wat aan de orde is geweest. Het kan helpen om je lijstje op het bureau van de arts te leggen, zodat ook hij of zij ziet wat jij wilt weten. 

Tip 2: Tweede paar oren

Hoe onthoud je wat de dokter heeft gezegd? Zeker bij slecht nieuws loop je de kans dat een groot deel van wat de arts vertelt helemaal niet tot je doordringt. De oplossing? Neem iemand mee die je vertrouwt: twee horen meer dan één. Deze andere persoon kan ook aantekeningen maken. Daarnaast kan het fijn zijn om samen na te praten over het gesprek.

Tip 3: Durf (door) te vragen

Is iets onduidelijk of begrijp je een medische term niet? Vertel dit tegen jouw zorgverlener. Voel je niet bezwaard om te vragen of je nog een keer uitleg kunt krijgen. Herhaal anders in jouw eigen woorden wat je gehoord hebt. Dan kunnen jij en de zorgverlener controleren of je het goed begrepen hebt. Zeg bijvoorbeeld: ‘Dus als ik het goed begrijp…’ Zo ontdek je wat nog niet duidelijk is.

Misschien krijg je nieuwe vragen als je weer thuis bent. Schrijf deze op en neem ze mee naar de volgende afspraak. Je kunt aangeven dat je het liefst een directe, heldere boodschap wilt horen. Of juist niet.

Tip 4: Hoe wilt u het horen?

Wat koel en onpersoonlijk is voor de één, is juist helder en to the point voor de ander. Dat komt onder meer doordat niet iedereen dezelfde verwachtingen en behoeften heeft. Sommigen willen graag meteen horen waar het op staat, terwijl anderen zich beter voelen bij een meer empathische stijl van communiceren.

Vandaar dat eenzelfde gesprek een andere impact kan hebben. Van een dokter die jou misschien maar af en toe ziet, kun je moeilijk verwachten dat hij vanzelf aanvoelt welke aanpak jou het meest aanspreekt. Daar kun je op anticiperen door aan te geven dat jij bijvoorbeeld het liefst een directe, heldere boodschap wilt horen. Of juist niet.

Tip 5: Neem het op

Het kan prettig zijn om het gesprek met de arts op te nemen. Je mag hier geluidsopnamen voor jezelf van maken. Vertel het altijd als je een gesprek gaat opnemen. Dat draagt bij aan het wederzijds vertrouwen.

Tip 6: Neem actuele medische informatie mee

Verzamel voor elke afspraak jouw medische informatie en bijzonderheden. Welke medicijnen neem jij (ook eventueel zonder recept)? Gebruik je voedingssupplementen? Welke aandoeningen en behandelingen hebt jij eerder gehad? Zitten er erfelijke (nier)ziekten in de familie? Voor welke stoffen ben jij allergisch? Ben jij onlangs in de tropen geweest? Ben je sinds het vorige consult ziek geweest of heb je medische klachten gehad? Zijn jouw huisgenoten ziek geweest? 

Tip 7: Wees eerlijk

De meeste artsen stellen het op prijs dat je eerlijk bent over jouw klachten en over wat jij er eventueel al zelf aan hebt gedaan.

Vertel het als je bijvoorbeeld een voorgeschreven medicijn niet meer gebruikt. En waarom. Of meld dat jij de waarde van een medicijn of behandeling niet ziet. Of als je ergens hulp bij nodig hebt. Of als jij alternatieve behandelingen krijgt. Jouw arts kan alleen goed adviseren en helpen als jij eerlijk bent over alle aspecten van jouw behandeling.

Tip 8: Beslis mee over uw behandeling

De tijd dat de arts in zijn eentje beslissingen neemt en jij lijdzaam adviezen volgt, zou verleden tijd moeten zijn. Tegenwoordig kun je in samenspraak met jouw dokter keuzes maken over medicatie, behandelingen, ingrepen en meer. Jouw arts heeft de meeste kennis over mogelijke behandelingen, maar jij bent de ervaringsdeskundige en weet wat voor jou haalbaar is. Door beide invalshoeken op elkaar af te stemmen is de kans op een succesvolle behandeling veel groter.

Medisch gezien zijn er vaak verschillende behandelingen mogelijk. Wat past het best bij jou? Dat hangt onder meer af van jouw beroep, leefstijl, woonomstandigheden, eerdere
ervaringen en wensen. In een gesprek met de arts kun je dit allemaal op een rij zetten. Wat goed helpt om tot gedeelde beslissingen te komen, zijn deze 3 vragen:

• Wat zijn mijn verschillende behandelopties?
• Wat zijn de voor- en nadelen van elke optie?
• Wat betekent dat in mijn situatie?

Tip 9: Raadpleeg een keuzehulp

Een praktisch hulpmiddel om tot een passende behandeling van nierschade te komen, is de keuzehulp. Denk aan Keuzekaarten. Hierop staan de meest voorkomende vragen van patiënten over nierfunctievervangende behandelingen en de conservatieve behandeling (als je niet kiest voor dialyse en/of transplantatie), met de beknopte antwoorden erbij.

Aan de hand van de consultkaarten bespreken en vergelijken de arts en de patiënt alle behandelmogelijkheden. De kaart helpt zorgverleners en patiënten een gesprek te voeren over welke behandeling het beste bij een patiënt past.  

Een andere keuzehulp is www.nierwijzer.nl. Daar vindt je filmpjes van gesprekken met circa 40 nierpatiënten van alle leeftijden. Zij vertellen over voor- en nadelen van hun behandeling en welke invloed die heeft op hun dagelijks leven. Waarom ze voor een bepaalde behandeling hebben gekozen en hoe ze zich erbij voelen.

Met deze hulpmiddelen kom je beter voorbereid op jouw volgende doktersafspraak en kun jij zelf alternatieven aankaarten. Of je kunt na het gesprek met de arts alle mogelijkheden nog eens rustig doornemen. Echt een handig instrument om de dialoog met de dokter op gang te brengen. Het maakt de relatie met jouw arts ook gelijkwaardiger.

Ervaringsverhaal: ‘Ik word niet serieus genomen’

Dorien heeft last van een jeukende huid. Ze vroeg haar nefroloog of ze wellicht huidproducten gebruikt die een slechte invloed hebben op die jeuk. Daarop antwoordde de arts geïrriteerd dat hij niet over uiterlijkheden gaat. ‘Ik klapte dicht en voelde mij afgeblaft’, zegt Dorien bedremmeld.

‘Achteraf bedacht ik dat bijvoorbeeld een dermatoloog meer een aangewezen persoon is om mijn vraag te beantwoorden. Mijn nefroloog had dit ook gewoon kunnen zeggen en mij door kunnen verwijzen. Waarom toonde hij niet wat meer empathie? Sindsdien voel ik me niet meer zo op mijn gemak bij hem en denk ik erover een arts te zoeken met wie het beter klikt.’

Tips voor als jij je, net als Dorien, niet serieus genomen voelt:

• Mogelijk heeft jouw behandelaar niet door wat voor een uitwerking zijn of haar reactie heeft. Praat hierover. Spreek uit dat jij het gevoel hebt dat je niet serieus wordt genomen.
• Als je er niet uitkomt, kun je overwegen een andere arts te zoeken. Informeer in jouw omgeving naar de ervaringen van anderen met een bepaalde arts.

Geneeskundestudent mee naar consult

MedGezel maakt mogelijk dat een student geneeskunde meegaat naar jouw artsenbezoek. Zo’n medisch coach of zorgbuddy legt medische vaktermen uit en begeleidt jou persoonlijk vóór, tijdens en na een gesprek met je behandelaar.

Medisch coach

Drijvende kracht achter dit initiatief is voormalig kinderarts Gilliam Kuijpers. Zij leidt studenten geneeskunde op tot medisch coach en zegt: ‘Het mes snijdt aan 2 kanten. Niet alleen patiënten en artsen zijn hiermee geholpen, we leiden een nieuwe generatie medisch specialisten op die patiënten beter zullen begrijpen.’

Artsen van verschillende ziekenhuizen, zoals het UMCG en het VUmc, verwijzen patiënten door naar MedGezel. Inzet van een medisch coach is dan gratis. Zonder doorverwijzing zijn er kosten aan verbonden. Mogelijk wordt in de toekomst een deel daarvan vergoed.